IMMUNOXIMIOLUMINESTSENT TAHLIL (IXL) USULINING SEZGIRLIGI VA O‘ZIGA XOSLIGI
DOI:
https://doi.org/10.70728/conf.v2.i02.036Keywords:
Immunoximioluminestsent tahlil (IXL/CLIA), Sezgirlik, O’ziga xoslik, Gormonlar, O’sma markerlari, Laboratoriya diagnostikasi, ELISA, Radioimmun tahlil (RIA), Diagnostik aniqlik, AvtomatlashtirishAbstract
So’nggi yillarda klinik laboratoriya diagnostikasida diagnostik aniqlikning yuqori darajasi va tahlilning tezkorligi asosiy talablardan hisoblanmoqda. Ayniqsa, gormonal buzilishlar va onkologik kasalliklar (o’sma markerlari) kabi patologiyalarni erta va aniq tashxislash bemor prognozi uchun hal qiluvchi ahami-yatga ega. Shu nuqtai nazardan, Immunoximioluminestsent tahlil (IXL yoki CLIA) usuli o’zining yuqori analitik sezgirligi va ishonchliligi bilan zamonaviy laboratoriya diagnostikasining "oltin standarti"ga aylanmoqda. Ushbu usul antigen va antitana o’zaro ta’siriga asoslanib, hosil bo’lgan ximyaviy luminescenciya (yorug’lik) orqali nanogram yoki pikogram darajasidagi analit miqdorini aniqlash imkonini beradi. Tadqiqot maqsadi —IXL usulining sezgirlik (sensitivity) va o’ziga xoslik (specificity) darajasini fundamental ravishda baholash hamda uni an’anaviy va nisbatan eski im-munologik metodlar Fermentativ Immunotahlil (ELISA) va Radioimmun Tahlil (RIA) bilan taqqoslab, IXL ning klinik diagnostikadagi ustunligini asoslash.
References
I. O‘zbekiston Respublikasi Qonun Hujjatlari va Normativ Manbalar
1. O‘zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlar va ularning tibbiyotda yuqori texnologik diagnostika usullarini joriy etishga oid qoidalari.
2. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining tibbiyot muassasalarida radiologik va radioimmun tahlil usullarini bexatar (xavfsiz) alternativ usullar bilan almashtirishga oid tegishli qarorlari.
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024-2028 yillarda Sog‘liqni saqlash tizimini rivojlantirishga oid Farmonlari (diagnostik sifati va texnologik yangilanishi bo'yicha).
II. Asosiy Darsliklar, O‘quv Qo‘llanmalar va Monografiyalar
4. Kurbonova Z.Ch. Klinik laboratoriya tashxisi: Darslik. Toshkent: Ibn Sino nomidagi nashriyot, 2023.
5. Nabiyeva F.S., Yusupova N.A., Ibragimova N.S. Klinik laborator diagnostika: O‘quv qo‘llanma. Samarqand, 2022.
6. Volkov V.V., Kirsanov A.I. Клиническая лабораторная диагностика: Национальное руководство. Москва: ГЭОТАР-Медиа, 2020.
7. Тихонов Ю. В. Иммунохемилюминесцентный анализ в современной лабораторной медицине. Москва: Практическая медицина, 2018.
III. Ilmiy Maqolalar va Dissertatsiyalar (IXL, ELISA va RIA taqqoslash)
8. Raxmatov J. A., Boboqulova A. K. Immunoximioluminestsent va fermentativ immunotahlil usullarining turli onkomarkerlarni aniqlashdagi diagnostik ahamiyati. "Samarqand Davlat Tibbiyot Universiteti Axborotnomasi" ilmiy jurnali, 2024, № 3.
9. Yusupova N. A., Berdiyarova Sh. Sh. Endokrin kasalliklarni tashxislashda IXL usulining yuqori sezgirligini baholash. "Tibbiyotda innovatsion rivojlanish" ilmiy-amaliy jurnali, 2023, № 4.
10. Li D., Wu F., Liu J. Comparison of Chemiluminescence Immunoassay (CLIA) and Enzyme-Linked Immunosorbent Assay (ELISA) for the detection of infectious disease markers. Journal of Clinical Laboratory Analysis, 2021, Vol. 35, Issue 2.
11. Wilson S. R., Chen X. Technological transition in immunoassay: The shift from RIA and ELISA to automated CLIA systems. Clinical Biochemistry Review, 2019, Vol. 40, Issue 1.
12. Ghazala F., Shahzad A., Khan T. M. A comparative study on sensitivity and specificity of Chemiluminescence Immunoassay versus Radioimmunoassay for thyroid hormones. International Journal of Medical Science and Clinical Inventions, 2020, Vol. 7, Issue 5.
13. Кудратова З. Э., Ибрагимова Н. С. Преимущества иммунохемилюминесцентного метода в скрининге гормональных нарушений. "Биомедицина и практика" илмий журнали, 2022.
IV. Internet Manbalari (Texnologik hujjatlar)
14. Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI). Evaluation of the Linearity of Quantitative Measurement Procedures: Guideline. (Tahlil usullarining ishonchliligi va aniqligini baholash bo'yicha xalqaro standartlar).
15. World Health Organization (WHO). Guidelines on the safe and appropriate use of laboratory diagnostic methods. (IXL, ELISA, RIA ni amalda qo'llash bo'yicha xalqaro tavsiyalar).
