O‘ZBEKISTONDA QISHLOQ XO‘JALIGI VA QAYTA TIKLANUVCHI ENERGETIKANING BARQAROR RIVOJLANISHIDA AGROVOLTAIKANING ROLI
Published 04-11-2025
Keywords
- Agrovolatika, Qayta tiklanuvchi energiya manbalari, Quyosh paneli, Qishloq xo‘jaligi, Tuproq unumdorligi, Suv tejovchi texnologiya.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
How to Cite
Abstract
Maqolada qayta tiklanuvchi energiya manbalarining (QTM) global rivojlanishi, xususan, quyosh energetikasiga
e’tibor qaratilib, uning aholining o‘sishi, oziq-ovqat xavfsizligi va suv resurslari muammolarini
hal etishdagi ta’siri tahlil qilinadi. Alohida e’tibor agrovoltaikaga – quyosh panellari ostida bir vaqtning
o‘zida elektr energiyasi va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasiga qaratiladi.
BMT, FAO va O‘zbekiston Energetika vazirligi ma’lumotlariga asoslanib quyidagi chaqiriqlar ko‘rib chiqiladi:
aholining 2050 yilga borib 9,7 milliardgacha o‘sishi, Markaziy Osiyoda suv tanqisligi (sug‘orishda 50% gacha
yo‘qotishlar) va tuproq unumdorligining sho‘rlanish hamda eroziya tufayli kamayishi.
O‘zbekistondagi muvaffaqiyatli pilot loyihalar muhokama qilinadi: Toshkent viloyatidagi 10 kVt stansiya
(suv iste’molini 10–15% ga kamaytirish), Farg‘ona viloyatida uzumzorlar uchun 5 MVt quvvatli loyiha va
Sirdaryo viloyatida malina yetishtirish uchun yarim shaffof panellardan foydalanilgan 60 kVt quvvatli loyiha.
Global agrovoltaika bozori 14 GVt o‘rnatilgan quvvatga baholanib, 2032 yilgacha 11,14 milliard dollargacha
o‘sishi prognoz qilinmoqda. Texnologiya yer resurslaridan ikki yoqlama foydalanishga, hosilni jaziramadan
himoya qilishga va samaradorlikni 10–20% ga oshirishga yordam beradi. Bu O‘zbekiston uchun 2025 yilgacha
7 GVt QTMga erishish kontekstida dolzarbdir.
References
- 1. https://www.ren21.net/gsr-
- 2024/modules/globaloverview/.
- 1. https://www.dnv.com/publications/chinaenergy-
- transition-outlook/?utmsource =
- googleutmmedium = searchutmcampaign =
- chinaeto24reportgadsource = 1gclid =
- CjwKCAjw4ri0BhAvEiwA8oo6F1fB4uj96F9YS –
- E0oqVcnj2G5sjoT7x9I3jTxc1HhP2XTc –
- lBKeqhoC8X0QAvDBwE.
- 1. https://gov.uz/oz/minenergy/news/view/31687
- 2. https://www.enerdata.net/publications/dailyenergy-
- news/acwa-and-sumitomo-partnerdevelop-
- 25-gw-renewables-uzbekistan.
- 3. A. Sarr, Y. M. Soro, A. K. Tossa, and L. Diop,
- “Agrivoltaic, a Synergistic Co-Location
- of Agricultural and Energy Production in
- Perpetual Mutation: A Comprehensive Review,”
- Processes, vol. 11, no. 3, p. 948, Mar. 2023, doi:
- 10.3390/pr11030948.
- 4. https://astanatimes.com/2024/04/centralasia-
- faces-window-of-opportunity-amidpopulation-
- growth
- 5. https://timesca.com/uzbekistan-continues-tolead-
- central-asian-fertility-rates
- 6. https://unstats.un.org/sdgs/report/2022/The-
- Sustainable-Development-Goals-Report-
- 2022.pdf
- 7. https://www.dailysabah.com/opinion/oped/
- central-asia-water-crisis-environmentaland-
- geopolitical-dimensions
- 8. https://centralasiaclimateportal.org/waterscarcity-
- in-central-asia-to-reach-30-by-
- 2030-aizhan-skakova
- 9. https://www.ise.fraunhofer.de/en/keytopics/
- integrated photovoltaics/agrivoltaics.html
- 10. Goetzberger, A.; Zastrow, A. On the Coexistence
- of Solar- Energy Conversion and Plant
- Cultivation. Int. J. Sol. Energy 1982, 1, 55–
- 69.
- 11. https://www.precedenceresearch.com/agrivoltaicsmarket
- 12. https://pvcase.com/blog/agrivoltaics-ineurope-
- a-closer-look-at-the-facts-andfigures